Sinemada Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Bechdel Testi

Birkaç yıl önce #metoo hareketinin yükselmesi ile birlikte birçok alanda cinsiyet eşitliği tartışmaları da yeniden gündeme geldi. Yaşamımızda sinema, edebiyat, müzik gibi birçok alanda erkek egemen toplumun izleri görülmekte ve kadınlar bu alanların her bir aşamasında yok sayılmaktadır. Sadece bu alanlarda değil aslında kadın olmak ile ilgili alanlarda dahi kadınlar olarak söz hakkımız olmayabiliyor.

Ülkemizde de son günlerde #metoo hareketi görülmüş ve kadınlar yaşadıklarını diğer insanlarla paylaşmış ve dayanışma göstermişlerdir. Buna dayanarak sinemada da kadınların sadece bir süs olarak, yardımcı rollerde gösterilmesine tepki olarak ortaya çıkmış Bechdel Testi’nden bahsetmek ve bu testi geçebilmiş filmleri önermek istiyorum.

Bechdel Testi bir filmde kadınların görünürlüğünü ve rollerinin genel olarak kadınları nasıl gösterdiğini ölçmektedir. Eğer izlediğiniz bir film;

• Filmde ismi bilinen en az iki kadın karakter olmalı
• Kadın karakterler birbirleriyle konuşmalı
• Konuşma bir erkekle ilgili olmamalı

bu kriterlere uygun ise testi geçmiş sayılıyor.

Yüzyıllar süren bu düşünce yapısının her alana sinmiş etkisini yıkmak zor da olsa bunu düstur edinen yapıtlar da yok değil. Özellikle son yıllarda güçlü kadın karakterler daha fazla ön plana çıkmaktadır. İşte o filmler.

1- Jojo Rabbit

Listeye son zamanlarda izlediğim en güzel filmlerden biri olan Jojo Rabbit ile başlıyorum. İkinci dünya savaşı sırasında Yahudi düşmanı olan Jojo’nun hayatına giren bir Yahudi ile trajikomik bir hal alır. Bechdel testini geçmesinin yanı sıra; oyunculukları, hikayesi ve sinematografisi de oldukça başarılı olan bu filmi izlemediyseniz mutlaka listenize eklemelisiniz.

2- Bird Box

2018 yılında yayımlanmış bir gerilim filmi olan Bird Box, yaşanılan bir salgın sonrası dünyanın yeni halini konu alır. Görme duyusu aracılığıyla yayılan virüsten etkilenmemek için dışarıda gözleri bağlı olarak yolculuk etmek zorunda kalan bir kadının yaşadıkları anlatılmaktadır.

3- Roma

Yine son yıllarda yapılmış başarılı filmlerden birisi. Meksika’da yaşayan eğitimli bir kadın olan Sofia ile onun ev işlerini yapan yardımcısının erkeklerle ve birbirleriyle ilişkisini ortaya koyar. Filmde hem sınıf hem de hangi sınıftan olursa olsun kadınlara yaşatılan sıkıntılar konu edilmektedir.

4- Ruhların Kaçışı

Bir Hayao Miyazaki hayranı olarak onun, bana göre en iyi animesi olan Ruhlarının Kaçışını da bu listeye koyuyorum. Ailesiyle yeni bir şehre taşınan Chihiro ve ailesi bir ormanda gezinirken yepyeni bir dünyada bulurlar kendilerini. Burada yedikleri yemekten sonra domuza dönüşen anne babasının tekrar insan olabilmesi için onlarla birlikte kalan Chihiro’nun macerasını konu alır film.

5- Three Billboards Outside Ebbing Missouri

Kızı tecavüz edildikten sonra öldürülen bir annenin adalet arayışını konu alır. Polisin katili yakalamak için yeteri kadar çaba göstermediğini düşünür. Dikkat çekmek için Olayın yakınındaki reklam levhalarına ilan yapıştırarak konuyu gündemde tutmaya çalışır. Film testin üç maddesini de geçmekle beraber dünyanın hemen her ülkesinde var olan kadınların özgürlüğüne yapılan saldırılar için de dikkat çekici bir örnek olmuştur.

6- Black Swan

Çok sevilen bir film olan Black Swan da Bechdel Testi’ni geçen filmlerden bir tanesi. Filmde balerin olan Nina’nın en iyi olmak için kendisiyle olan mücadelesini izliyoruz. Kariyerinde ulaşabileceği en üst noktaya gelebilmek için çevresiyle ve kendisiyle olan mücadelesi onu ya kariyerinin sonuna ya da zirvesine taşıyacaktır.

7- Mustang

Türkiye’de de bu testi geçebilen başarılı filmler elbette mevcut. Bunlardan biri de başarılı yönetmen Deniz Gamze Ergüven’in ödüllü filmi Mustang. Film baştan başa küçük bir kasabada yaşayan beş kız kardeşin toplumla ve ataerki ile mücadelesi ve kendilerini bulma savaşını konu almaktadır.

Burada başlangıç için birkaç film önerisi sundum. Birçok platformdan bu testi geçmiş filmleri inceleyebilirsiniz. Her alanda olduğu gibi sinemanın da son yıllarda erkek tahakkümünden kurtulmaya başladığını söyleyebiliriz. Kadınlar sinema sektörünün her alanında görünmeye başladılar ve güçlü hikayeleriyle kendilerine bir alan açtılar ve artık birçok erkek senarist ve yönetmen de buna uymaya başladı.

Sibel Güney

Proje Yönetimi Okulu Editörü